Tiền pháp định (Fiat) là gì? Ảnh hưởng thị trường Crypto?

Với sự cải tiến vượt trội của công nghệ dẫn đến nền kinh thế trên thế giới phát triển ngày càng mạnh mẽ và đang vươn đến các tầm cao mới. Xu hướng trỗi dậy của các đồng tiền điện tử phát triển song song với nền tài chính truyền thống. Cùng với đó là dòng tiền lưu thông đa dạng hơn so với các đồng tiền pháp định Fiat. 

Vậy tiền pháp định Fiat là gì? Liệu các đồng tiền điện tử có thể thay thế các đồng tiền pháp định này hay không khi bối cảnh blockchain đang được ứng dụng rộng rãi trên toàn thế giới? Cùng Gocnhintaichinh.com tìm hiểu thông tin chi tiết về tiền Fiat qua bài viết dưới đây nhé!

Tiền pháp định (Fiat) là gì?

Tiền pháp định Fiat có thể hiểu đơn giản là đồng tiền có giá trị được Chính Phủ phát hành và chúng không dựa trên đặc tính của hàng hóa vật lý nào. Chìa khóa của tiền pháp định này chính là Chính Phủ dùng quyền lực để thiết lập giá trị của chúng.

Các nước trên thế giới hầu hết đều sử dụng tiền pháp định Fiat để mua các loại dịch vụ, hàng hóa, tiết kiệm hay đầu tư,… Những hệ thống dựa trên hàng hóa hay bản vị vàng đã bị tiền Fiat thay thế. 

Lịch sử phát triển của tiền FIAT

Tiền pháp định fiat có nguồn gốc ra đời từ rất lâu dựa trên các nghiên cứu của các nhà sử học. Con người đã sử dụng tiền Fiat kể từ khi mới hình thành những cộng đồng nhỏ để mua bán, trao đổi hàng hóa. Tiền pháp định được quy đổi bằng những hàng hóa có giá trị ở thời điểm hiện tại.

Tiền pháp định được xuất hiện chính thức vào thế kỷ 11 tại Trung Quốc. Tại đây tiền Fiat được sử dụng dùng để trao đổi vàng bạc cũng như tơ lụa. Đến khi Kublai Khan lên nắm quyền (thế kỷ 13) đã thiết lập một hệ thống tiền pháp định riêng cho đế chế của mình. Nhiều nhà nghiên cứu đã cho rằng nguyên nhân gây ra sự sụp đổ của Đế chế Mông Cổ chính là do tình trạng siêu lạm phát của tiền Fiat tại thời điểm đó.

Tiền pháp định được phát hành tại Canada và các thuộc địa của Hoa Kỳ vào thế kỷ 18 và 19. Sau đó chính phủ liên bang Hoa Kỳ cũng đã thử nghiệm loại tiền pháp định này. Vào năm 1972, sau khi qua nhiều đổi thay thì Hoa Kỳ đã quyết định thay thế bản vị vàng thành tiền pháp Fiat. Đây cũng chính là lý do việc áp dụng tiền pháp định cho nền tài chính toàn cầu được thúc đẩy.

Bên cạnh đó, thực dân Pháp trong thế kỷ 19 đã đồng hóa và ép buộc người dân Đông Nam Á (bao gồm Lào, Việt Nam, Campuchia) sử dụng đồng bạc Đông Dương như một đồng tiền pháp định.

Cách thức hoạt động của tiền pháp định Fiat

1, Giá trị của tiền Fiat được tạo nên từ điều gì?

Tiền pháp định trước đây được gắn liền với bản vị vàng do chính phủ nắm giữ. Bởi tiền giấy sẽ được đảm bảo tương đương một lượng vàng nhất định. Khi quản lý bằng hình thức này, giá trị của tiền Fiat bằng một lượng vàng thì chính phủ mới phát hành tiền ra thị trường. 

Đây là nguyên nhân dẫn đến các hạn chế trong việc in tiền khi xảy ra các trường hợp khẩn cấp, đồng thời nền tài chính cũng bị mất cân bằng giữa cung và cầu. Chính vì thế, Hoa Kỳ và hầu như các nước khác trên toàn thế giới đã bỏ bản vị vàng và chuyển sang tiền pháp định Fiat từ thế kỷ 20.

Từ đó, tiền Fiat được điều phối bằng quyền lực của Chính Phủ. Chính Phủ và các ngân hàng trung ương sẽ tác động trực tiếp và phát hành tiền pháp định. Lúc này, tiền pháp định được phát hành mà không phụ thuộc vào các loại hàng hóa. Nhờ đó mà các cơ quan này có thể quản lý tài chính quốc gia linh hoạt hơn, đồng thời có thể in thêm tiền nếu nền kinh tế gặp khó khăn hay để các ngân hàng dự trữ.

Giúp đảm bảo được mỗi quốc gia đều giữ được sự ổn định về mặt tài chính.Tuy nhiên khi lạm phát tăng cao thì tiền pháp định sẽ không mua được hàng hóa hoặc cần rất nhiều tiền tệ này mới mua được hàng hóa. Đây có lẽ cũng là lúc tiền pháp định sẽ bị sụp đổ.

2, Tiền pháp định Fiat có thể được sử dụng ở đâu?

Tiền Fiat được hầu hết các quốc gia trên toàn thế giới sử dụng. Người ta có thể đổi tiền Fiat từ quốc gia này sang quốc gia khác tùy nhu cầu sử dụng. Tiền pháp định được làm từ nhiều chất liệu như tiền xu, tiền giấy, các loại tài sản có giá trị hay các khoản vay tín dụng khác.

Tuy nhiên, tiền Fiat sẽ được sử dụng nhiều nhất tại quốc gia phát hành ra nó. Tiền đô (USD) của Hoa Kỳ là đồng tiền được sử dụng phổ biến trên toàn cầu nhờ độ uy tín của đất nước này.

Đặc điểm khi sử dụng tiền fiat

Các chuyên gia tài chính và các nhà kinh tế khác không nhất trí trong việc ủng hộ tiền pháp định Fiat. Bên phản đối, bên bảo vệ nhiệt tình tranh luận về những ưu và nhược điểm mà đồng tiền này mang lại. Dưới đây là tổng hợp những ưu và nhược điểm mà đồng tiền này mang lại.

Ưu điểm

• Chi phí thấp: Chính phủ chỉ cần một khoản ít hơn để phát hành tiền pháp định so với hình thức phát hành tiền dựa trên hàng hóa. 
• Độ khan hiếm: Tiền pháp định không bị tác động cũng như không phụ thuộc vào sự khan hiếm của vật chất có giá trị (vàng,…) hay các hàng hóa khác.
• Tính linh hoạt: Vì phụ thuộc vào quyền lực của Chính Phủ nên tiền pháp định Fiat sẽ linh hoạt trong việc in tiền từ Chính Phủ hay ngân hàng trung ương để đảm bảo cung cầu và khắc phục, ngăn chặn các cuộc khủng hoảng kinh tế.
• Sự thuận tiện: Tiền pháp định được lưu thông mà không cần người giám sát, kho lưu trữ hay phải có yêu cầu lưu trữ tốn kém như vàng.
• Phạm vi giao dịch: Tiền Fiat có thể dùng để đổi từ đất nước này sang đất nước khác trên toàn cầu và sử dụng rộng rãi.

Nhược điểm

• Rủi ro lạm phát: Tiền pháp định tiềm ẩn nhiều nguy cơ làm lạm phát tăng cao bởi không có giá trị nội tại và khủng hoảng kinh tế sẽ xảy ra nếu Chính Phủ không có các giải pháp quản lý tiền tệ phù hợp.
• Sự sụp đổ trong quá khứ: Trong bối cảnh lạm pháp ngày càng tăng cao thì việc in thêm nhiều tiền đã khiến nền kinh tế bị lao dốc như trong lịch sử. Điều này làm những lo ngại có thể xảy ra trong tương lai.
• Nguy cơ mất giá: Do tiền pháp định không có giá trị nội tại nên khi Chính Phủ bơm thêm tiền không hợp lý dễ dẫn đến việc mất cân bằng cung cầu sẽ làm giá trị của tiền Fiat bị tụt giảm. 

So sánh tiền FIAT và Bảng vị vàng

Bản vị vàng cho phép người dùng chuyển tiền giấy thành vàng. Thực tế, toàn bộ tiền giấy được đảm bảo ngang với một lượng vàng nhất định do Chính Phủ nắm giữ. Chính Phủ và các ngân hàng trung ương chỉ có thể thêm tiền vào nền kinh tế khi Chính Phủ dự trữ một lượng vàng bằng về giá trị trong hệ thống tiền dựa trên hàng hóa. Khả năng in tiền của Chính Phủ sẽ bị hạn chế trong hệ thống này, tiền vốn chỉ tăng giá trị dựa vào các yếu tố kinh tế.

Bên cạnh đó, tiền trong hệ thống tiền pháp định sẽ không được chuyển đổi thành bất kỳ hàng hóa gì khác. Chính Phủ có thể tác động trực tiếp đến giá trị của tiền pháp định và gắn chúng vào những điều kiện kinh tế. Các cơ quan chính quyền liên quan sẽ kiểm soát hệ thống tiền tệ nhiều hơn và phản ứng trước các khủng hoảng, sự kiện tài chính bằng những công cụ khác nhau như nới lỏng định lượng, tạo các ngân hàng dự trữ.

Đối với những người ủng hộ bản vị vàng thì họ cho rằng tiền sẽ ổn định hơn khi dựa trên hàng hóa bởi chúng sẽ được đảm bảo bằng một thứ gì đó là vật chất có giá trị thực sự. 

Trong khi đó, những người ủng hộ tiền pháp định Fiat thì cho rằng giá vàng khá bất ổn. Chính vì thế khi sử dụng tiền Fiat thì sẽ được linh hoạt hơn bởi Chính Phủ có thể linh động để phó, điều chỉnh khi gặp các trường hợp kinh tế khẩn cấp.

So sánh tiền FIAT và tiền Crypto

Đồng tiền Crypto được biết đến là đồng tiền được mã hóa dựa trên công nghệ Blockchain hiện đại, nổi bật nhất là Bitcoin. Đồng tiền này có ưu điểm đó là sự phi tập trung. Những người ủng hộ cho rằng đồng tiền này cho rằng tiền tệ không nên bị một cá nhân hoặc tổ chức nào đó kiểm soát bởi chúng rất dễ bị thao túng. 

Dựa trên Blockchain, những người ủng hộ Crypto đã cố gắng tạo nên nền kinh tế phi tập trung được mã hóa dựa trên các hợp đồng thông minh. Nơi đây mọi thứ sẽ được rõ ràng, minh bạch và sẽ không bị cảm xúc của con người can thiệp. Tuy nhiên tiền này sẽ bị giới hạn số lượng. 

Ngược lại, tiền pháp định sẽ được Chính Phủ in thêm bất kỳ lúc nào mà không bị giới hạn về nguồn cung. 

Trên thị trường giao dịch thì những người sở hữu tiền mã hóa có thể ẩn danh, chính vì thế đây vừa là ưu và nhược điểm của đồng tiền này bởi nhiều tội phạm lợi dụng để rửa tiền phi pháp. 

So sánh tiền FIAT và tiền trong Ví điện tử

Tiền điện tử và tiền pháp định có điểm chung đó là hai đồng tiền này đều không được đảm bảo bởi hàng hóa vật lý. Trong khi tiền trong ví điện tử là tiền phi tập trung, do một sổ cái kỹ thuật số Blockchain phân tán thì tiền pháp định sẽ do Chính Phủ và ngân hàng trung ương kiểm soát. 

Cách thức tạo ra hai hệ thống tiền tệ có sự khác biệt đáng chú ý. Có một nguồn cung kiểm soát và hạn chế các đồng tiền trong ví điện tử, Bitcoin. Còn tiền Fiat được ngân hàng tạo ra dựa trên các phán đoán về nhu cầu kinh tế ở đất nước đó. 

Tiền điện tử là một dạng tiền kỹ thuật số vì thế không có biên giới và không có đặc điểm vật lý. Nhờ đó mà hệ thống tiền này ít bị hạn chế các giao dịch trên toàn thế giới. Ngoài ra, các giao dịch bằng tiền điện tử sẽ khó lần dấu vết giao dịch hơn so với tiền pháp định cũng như không thay đổi được các giao dịch.

Đặc biệt, thị trường tiền điện tử vẫn chưa được chấp nhận rộng rãi so với thị trường truyền thống bởi có quy mô nhỏ và dễ bay hơi hơn. 

Đồng tiền Fiat sụp đổ là do đâu? 

1. Vụ sụp đổ của đồng tiền Dollar Zimbabwe

Có thể nói giai đoạn cực kỳ tồi tệ đối với Zimbabwe là từ năm 2007 đến 2009. Bởi tình trạng lạm phát đã bị đến mức báo động, thậm chí tỷ lệ lạm phát có lúc lên đến 50%/ tháng. Thất nghiệp lên đến 80% dẫn đến hệ thống giáo dục, y tế bị sụp đổ theo.

Điều đó bắt buộc đất nước này phải tung ra đồng tiền có mệnh giá là 100 tỷ đô Zimbabwe để giao thương được thuận tiện hơn. Dưới đây là vật giá các mặt hàng cơ bản khi gặp lạm phát:

• 1 ổ bánh mì có giá 30,000 tỷ.
• 3 quả trứng gà có giá 100 tỷ.
• 1 chai dầu ăn có giá 5 tỷ.
• 1 lon nước ngọt Coca Cola có giá 20 triệu.
• 1 cuộn giấy vệ sinh có giá 5 triệu.

2. Vụ sụp đổ của đồng tiền Bolivar tại Venezuela

Thời kỳ siêu lạm phát của quốc gia này diễn ra từ năm 2014 đến năm 2017. Vào năm 2017 thì tỷ lệ lạm phát lên đến 4.000%, năm 2018 lạm phát 1,7 triệu %. Các con số lớn đến nổi Chính Phủ Venezuela quyết định không công khai con số lạm phát nữa.

Nhiều người lao động đã lựa chọn chơi game để lấy vật phẩm, sau đó đổi lấy USD cho các người chơi quốc tế thay vì đi làm. Chơi game vào thời điểm đó có thể giúp người lao động kiếm được nhiều tiền hơn so với đi làm văn phòng.

Chính Phủ Venezuela đã tung ra đồng tiền Bolivar mới vào tháng 8/2018. Tỷ lệ quy đổi là cứ 100,000 Bolivar cũ sẽ đổi được 1 Bolivar cũ nhằm hạn chế lạm phát.

Liệu Crypto có thể thay thế đồng tiền định pháp FIAT hay không?

Tại thời điểm hiện tại thì đồng tiền Crypto đang song song tồn tại với đồng tiền pháp định Fiat. Còn trong tương lai thì khó để có thể nói trước được điều gì. Hiện tại trong lưu thông thì hai đồng tiền này đang bổ trợ nhau. Người dùng sẽ mua đồng Crypto để đầu cơ lấy lợi, sau đó đổi Crypto sang tiền Fiat để mua sắm hàng hóa. 

Hiện nay, nhiều người vẫn coi Crypto là một kênh đầu tư hơn là một đồng tiền mới. Chính vì thế, rất khó để tiền pháp định bị thay thế hoàn toàn bởi đồng tiền này ảnh hưởng đến một quốc gia. Xã hội dễ rơi vào bất ổn nếu không kiểm soát được tiền tệ. 

Dùng tiền pháp định FIAT để mua tiền Crypto được không?

Mặc dù không thể mua Crypto bằng một cách chính thống nhưng vẫn có thể mua thông qua nhiều cách khác. Hiện nay, có thể mua qua các nền tảng giao dịch hoặc sàn giao dịch tiền ảo để đổi Fiat sang Crypto như:

Remitano

Đây có thể biết đến là nơi giao dịch tiền Crypto lớn nhất tại nước ta. Tại đây, bạn có thể mua hoặc bán đồng Crypto cho người khác như chợ giao thương.. 

Binance

Binance được biết đến là sàn giao dịch tiền ảo lớn nhất trên thế giới. Tại đây, bạn có thể mua các loại tiền ảo khác nhau bằng thẻ tín dụng hoặc Visa/ Mastercard.

Kết luận

Trên đây là toàn bộ thông tin chi tiết về hệ thống tiền pháp định Fiat mà chúng tôi cung cấp đến bạn. Hi vọng bạn có thêm kiến thức cũng như có thể sử dụng đồng tiền này thật tốt

Có thể bạn chưa biết!

• VN100 khác gì so với chỉ số VN-Index?
• Các loại quỹ mở có mặt trên Fmarket
• 5 Danh mục trong đầu tư số Savenow trên Viettel Money
• Tại sao FED lại có thể tác động lên nền kinh tế toàn cầu?